Çoğunlukla cilt altında, yağlı dokuda görülen iyağ hücrelerinden kaynaklanan iyi huylu bezelerdir. Yağ hücrelerinin bulunduğu her dokuda bulunabilir. Çok yavaş gelişirler ve büyürler. Neden olunduğu tam bilinmemektedir. Yağlı beslenmeyle ve kilolu olmakla tam bir ilişki görülememiştir.
İyi huyludur yani zararlı değildir. Etrafdaki dokulara ya da vücudun başka alanlarına yayılmazlar, zarar vermezler. Kanser gibi öldürücü değildir. Çok nadiren hızlı büyüyenlerde kanserleşme görülebilir (liposarkom).
Çoğunlukla hastaya zarar vermezler bu nedenle alınmaları gerekmez. Hastayı görsel olarak rahatsız edebilirler.
En sık boyun, omuz, sırt, karın, kollar ve bacaklardır. Ayak tabanında ve el ayasında hemen hemen hiç görülmez.
Saçlı deride görülen şişlikler lipom olarak bilinse de gerçek yağ bezesi değil epidermal kisttir. Büyüklüğü değişkenlik gösterir. 1 cm. den 15-20 cm. ye kadar değişebilen büyüklükte yağ bezeleri görülebilir.
Aynı ailede bir kaç kişide olması genetik faktörlerin olabileceğini düşündürür.
Her yaşta görülebilse de çocukluk çağlarında pek rastlanmaz. 40-60 yaşlarında sıktır. Kadınlarda genellikle tek bir beze şeklindedir, erkeklerde fazla sayıda bezeler vardır. Şişmanlarda daha fazladır ama zayıf kişilerde de görülebilir.
En sık sorulan sorulardan biri lipomun kansere dönüp dönmediğidir. Lipomlar kanserleşmez. Bazı yumrular ise direkt kanser olarak başlar. Yani başlangıçtan itibaren kanserdir (liposarkomlar). Bazen kasık, koltuk altı, boyun gibi bölgelerdeki şişlikler lenfoma gibi lenf bezi kanserinin belirtisi olabilir. Bu nedenle yeni oluşan her şişlik lipom olmayabilir. Vücutta bir yerde bu tip şişlikler görüldüğünde yağ bezesi olduğu düşünülse bile doktora baş vurmak gerekir.
Yağ bezesi Belirtileri Nelerdir?
Cilt altında yumuşak,hafif dokunulup itildiğinde az miktarda hareketli şişlik vardır. Ciltle aynı renktedir. Çok yavaş büyüme gösterebilir.
Lipomlar çoğunlukla ağrı yapmaz. çok nadiren kas kılıflarına veya sinire bası yaparsa ağrı olabilir. Hastaların ifade ettiği ağrı genellikle psikolojiktir ya da fazla oynamalarına bağlı oluşan hassasiyettir. Adiposis dolorosa tipinde ise çok sayıda ve ağrılı şişlikler vardır.
Yağ bezeleri çoğunlukla büyümezler ya da çok yavaş büyürler. Kilo alma lipomların büyümesine neden olabilir. Hızlı büyüyen lipomlar mutlaka incelenmeli ve gerekirse çıkarılmalıdır. Çünkü altından kötü huylu yağ bezesi tümörü çıkabilir. Kötü değilse bile hızlı büyüme bulunduğu yerin fonksiyonlarında kısıtlama yapabilir.
Yine yağ bezesinin büyümesi yanısıra diğer ani değişiklikleri örneğin üzerindeki cildin renginin değişmesi, kıvamının sertleşmesi incelenmesini ya da çıkarılmasını gerektirir.
Lipom Nasıl Teşhis Edilir?
Lipomlar muayene ile rahatlıkla teşkis edilebilir. Büyüyorsa , kıvamı sertleştyse,ya da derin dokulardaysa ek tetkikler gerekebilir. Ultrasonografi, MR, tomografi, İğne biyopsisi yapılması gerekebilir. Bu gibi bezeler çıkarıldığında patolojiye gönderilmelidir.
Lipomlar Ne Zaman Tedavi Edilmelidir?
Hiç bir şikayete sebep olmayan yağ bezelerinin alınmasına gerek yoktur.
Görüntü olarak rahatsızlık veriyorsa, ağrılıysa, eklem yerleri gibi hareketlerde kısıtlılığı yapıyorsa, ailesinde başka kişilerde tespit edilmiş bir yağ bezesi kanseri varsa, ani ve hızlı büyüyorsa, kıvamı sertleştiğinden kötü bir şüphe içeriyorsa çıkarılabilir. Kötü olmasından şüphelenildiği durumlarda öncesinde iğne ya da tru cut biyopsi ve ultrason, MR gibi tetkikler yapılması gerekir.
Lipom Tedavisi Nasıl Yapılır?
Lipomların ilaç, krem, sıcak – soğuk uygulama gibi tedavileri yoktur. Bazen enfeksiyon durumlarında ilaç tedavisi yapılabilir ama bu lipom tedavisi değildir.
Liposuction (yağı emerek alma) Çok kabul görmüş bir uygulama değildir. Bazı riskleri vardır. Geniş alanlara yayılmış olan lipomlarda önerilebilir.
İlaç (kortizon Enjeksiyonu) Lipomu tamamen kaybetmez. Kortizonun önemli miktarda yağ etkisi vardır.
Lipomların Cerrahi Olarak çıkarılması
Kesin ve en yaygın olarak uygulanan tedavidir. Çok büyük değilse lokal anestezi ile rahatlıkla yapılabilir.
Lipomun büyüklüğünden daha küçük bir cilt kesisi ile çıkarılabilir. Böylece daha az bir iz kalır. İşlemden sonra yürüyerek işine,sosyal hayatına dönebilir. Hastaneye yatması gerekmez.
Cerrahi olarak çıkarılan lipomlar nüks etmez. Tedavi ancak o bezeye ait bir tedavidir. Ancak çevre dokularda ya da vücudun başka bölgesinde yenilerinin çıkmasına engel olunamaz. Ya da bazı hastaların ‘ aldırdım tüm vücuduma yayıldı’ düşüncesi yanlıştır.
YAĞ KİSTİ (KİST SEBASE)
Kist içi sıvı dolu kesecik demektir Saçlı deride olan şişlikler yağ bezesi olarak bilinse de gerçekte çoğunlukla birer yağ kistidir. Yağ kistleri de aslında epidermoid dediğimiz cilde ait kistlerdir. Kistin bir zarı (kapsül) ve içinde koyu kıvamlı, kötü kokulu yağlı bir sıvısı vardır. Kötü huylu değildir, zararsızdır. Çok nadiren hızlı büyüyenler kötü huylu olabilir. Özellikle 5 cm. den büyük olanlarda kötü huylu olabilir. Bu açıdan dikkatli olunmalıdır.
Ciltteki yağ salgılayan bezlerin kanallarının tıkanması, sebumun (yağ salgısı) dışarı çıkamayıp birikmesi nedeni ile oluşurlar. Taravma, akne, yara, kesik gibi nedenlerle oluşabilir.
Ağrısızdırlar. Nadiren hızlı büyürse ve enfeksiyon gelişirse ağrı yapabilir.
Ciltte yüzeyde olduğundan erkenden hasta tarafından fark edilebilir. Hasta kendisi büyüyüp büyümediğini izleyebilir ve rahatlıkla söyleyebilir.
Sebase Kistler En Sık Nerelerde Görülür?
Saçlı deri, yüz özellikle sakallı alan, sırt ve boyunda sık görülür.
Yağ Kistinin Belirtileri:
Lipomlara göre daha sert olsalar da kıvam olarak yine de yumuşaktır. Cilt altında yuvarlak, sınırları belirgin, bilye şeklinde ve hafif hareketlidir. Sayıları değişkendir, çok sayıda bulunabilir. Kafa cildindeki sert şişlikler yağ kisti zannedilmemelidir, bunlar kemiğe ait şişlikler olabilir.
Hastaların özellikle sırttaki kistleri patlatmaya çalışması enfeksiyon olasılığını artırır. Enfeksiyon eklenme durumunda üzeri kızarır, şişlik artar, ağrı gelişir. Bu durumda apseleştiyse apse boşaltılır veya apse yoksa antibiyotik tedavisi ile iltihap tedavi edilmelidir. Enfeksiyon tedavi edildikten sonra kistin orada mevcudiyeti devam eder. Bu tip sık tekrarlayan enfeksiyon varsa o kist tamamen çıkarılmalıdır. Kistin kendiliğinden patlaması durumunda sonradan kapsülü alınmazsa tekrarlama olacaktır.
Kist Sebase Nasıl Teşhis Edilir?
Yağ bezesi gibi epidermal kistler de muayene ile rahatlıkla teşhis edilebilir. Sert, hızlı büyüyen, pürtüklü sınırları olan şişliklerde ek tetkikler yapılmalıdır. Bu tip şişlikler çıkarılacaksa ameliyat öncesinden bu testler yapılmalıdır. Çıkarıldıktan sonra da patolojiye gönderilmelidir.
Yağ Kistinin Tedavisi
Sebase kistleri çıkarmaya tıbben gerek yoktur, çünkü zararsızdır. Şu durumlarda çıkarılabilir:
* Estetik olarak rahatsızlık veriyorsa,
*Saçlı deridekiler tarama sırasında ya da sakal bölgesindekiler traş sırasında rahatsızlık veriyorsa ,
*Sık sık enfeksiyon ve apse yapıp ağrılı günlere sebep oluyorsa,
* Hızlı büyüme yapıp kıvamında sertleşme oluyorsa çıkarılmalıdır.
İğne ile kist içinin boşaltılması: Çok göz önündeki alanlarda ameliyat izinin çok göze batacak olması durumunda tercih edilebilir. Kapsül yerinde kaldığından kesin tedavi değildir. Geçici bir tedavidir, tekrarlama ihtimali yüksektir.
Yağ Kistinin Cerrahi Olarak Çıkarılması:
Cerrahi olarak çıkarma en kesin tedavi yöntemidir. Çoğu estetik amaçlı olduğundan işlem sonrası daha kötü iz bırakmamaya çalışmak gerekir. Lokal anestezi ile rahatlıkla yapılabilir. İşlem kısa sürelidir. Saçlı deride saçlar kesilmeden yapılırsa çok kolay kamufle edilebilir. Hiç belli olmadan hasta işine, okuluna gidebilir.
Cerrahi işlem sonrasında kapsül tamamen çıkarılırsa nüks yoktur.
Lokal anestezi sonrasında kistten daha küçük bir kesi yapılır. Kesi cilt çizgilerine paralel yapılırsa daha kolay iyileşir ve daha az iz kalır. Kist kapsülü yani etrafındaki zar mutlaka alınmalıdır. Aksi taktirde nüks eder. İşlemden 2 gün sonra hasta banyo yapabilir. Kesi yerinde iz kalabilir. Kesi kamufle edilecek şekilde yapılırsa minimal iz kalacaktır.
Kist enfeksiyonu olduğu sırada kist çıkarılmaya kalkılırsa yara enfeksiyonu, yaranın iyileşmemesi gibi sıkıntılar olabileceğinden önce enfeksiyon tedavi edilmelidir.
Kapsülü çıkarıldığında nüks etmez ama yan dokularda ,sıtın saçlı derinin başka bir alanında yenileri çıkabilir. Yenilerinin çıkmasının alınmayla ilgisi yoktur yani etkilemez. Aynı yerde kapsül çıkarıldığı halde tekrarlıyorsa incelenmesi gerekir.
Referanslar:
https://www.ideatip.net/yag-bezesi-lipom-neden-olur-tedavisi-nasil-yapilir
