Ben Nedir?
Derinin bazı hücrelerinin çoğalmasıyla oluşan lezyonlardır. Ciltten kabarık ya da aynı seviyede, ciltle aynı renkte ya da siyaha kadar giden değişik tonlarda koyu renkte olabilir. Melanin hücrelerinden gelişenler koyu renklidirler. Bir kaç mm. den vücudun geniş alanlarını kaplayan büyüklüklerde olabilir.
Doğuştan varsa ya da ilk 1 yıl içinde oluşursa genetik rolü vardır. Sonradan da oluşabilir. Sonradan oluşmasında güneş yani ultraviyole ışınları önemli rol oynar. çoğunlukla 30 yaşlarında çıkarlar. Bu yaşlarda çıkan benler yaz aylarında ve gebelikte koyulaşabilirler .
Bir kısmı yaşlanınca kaybolabilir. Benlerin bir kısmı ise 50 yaş sonrası çıkarlar.
Benlerin Zararı Var mı?
Büyük bir kısmı zararsızdır. Büyümezler,yayılmazlar. Hamilelikte ve ergenlikte çoğalabilir. Yaz aylarında koyulaşabilir.
Epidermal nevüsler denilen yani en üst tabakadan gelişen benler yüzeyseldir, kanserleşme potansiyeli çok azdır.
Junctional nevüsler derinin üst- alt tabakasının birleştiği yerden kaynaklanırlar. Ciltle aynı seviyededir ve koyu renklidir. Kanserleşme eğilimi vardır.
Zararsız olan benler çoğunlukla estetik olarak kişiyi rahatsız ederler. Bu nedenle aldırmak isterler. Alındığında kötü bir iz kalmaması için az iz bırakacak olan radyofrekans gibi yöntemler seçilmelidir. Benler estetik amaçlı da olsa alınmadan önce muayene edilmeli ve kanser olup olmadığı açısından değerlendirilmelidir.
Kötü şüphe içeriyorsa biyopsi alınmalıdır. Benlerin alınması estetik olarak daha iyi bir görünüm sağladığı gibi ilerideki kanserleşme potansiyelini de ortadan kaldırır.
Kanserleşme Potansiyeli Olan Benler (Hangi Benler Zararlıdır?)
Benlerin kötü huylu olma ihtimalleri iki yüz binde bir dir. Bazı benler zaman içerisinde kanserleşeblir. Malign Melanom ölümcül olan ve benlerden kaynaklanan bir cilt tümörüdür. Hızlı yayılır.
İlk tespit edildiğinde bile %40 oranında yayılmıştır. Son yıllarda malign melanom sayılarında artış vardır. Erken tanınması hayat kurtarabilir. Bu nedenle mevcut benlerdeki değişimleri iyi gözlemlemek gerekir.
Mevcut olan benlerdeki bazı değişiklikler kanserleşme belirtisidir:
* Büyük benlerde dikkatli olmak gerekir. Özellikle 6 mm. den büyük olan benleri muayenede dikkatli incelemek gerekir.
* Aniden büyüyen benler,
* Aniden renk değiştiren benler, örneğin birden bire koyulaşması,bir kaç rengi birden barındırması,alacalı bulacalı olması,
* Asimetrik görülen benler, sınırları girintili çıkıntılı olan benler,
*Benin üzerinde iltihap, kabuk, kanama, kaşıntı olması benin kanserleşmeye doğru gittiğini gösteren belirtilerdir.
İleri yaşlarda aniden çıkan çok koyu renkli benlerde kanser aramak gerekir.
Vücudunda yaygın benleri olan, vücudunda doğuştan ve geniş alanları kaplayan beni olanlarda ve ailesinde malign melanomu kişi olanlarda benlerin kanserleşmesi fazladır.
Açık renkli ve kızıl olanlardaki benler daha fazla kanserleşir.
El ayası,ayak tabanındaki koyu benlerde, tırnak altında olan benlerde melanom riski fazladır.
Güneşten olan çiller ultraviyole ışınlarına maruz kalmaya devam ederse kanserleşebilir. Kışın rengi açılmayan çillerden şüphelenmek gerekir.
Ailesinde melanom ya da başka bir cilt kanseri olanlarda, bağışıklık sistemini baskılayan hastalığı olanlarda ve böyle tedavi görenlerde benler yakından takip edilmelidir.
BEN TEDAVİSİ NASIL YAPILIR?
Bulunduğu bölge nedeniyle devamlı tahrişe maruz kalan benler, az ya da çok kanserleşebilme ihtimali olan benler ya da görsel olarak rahatsız eden benler alınabilir. Benlerin alınmasıyla ilerideki kanserleşme ihtimali de ortadan kalkmış olacaktır.
Radyofrekans veya Lazerle Ben Tedavisi:
Hangi yöntemle alınırsa alınsın her yöntemde iz kalır. Aksini söylemek tıbbi gerçeklere uymaz. Önemli olan benden daha az farkedilebilir iz kalmasını sağlamaktır. Bu da radyofrekans ve laser yönteminde sağlanabilir. Bu yöntemlerde cerrahi olarak yani ameliyatla çıkarılmayla kıyaslanamayacak kadar az iz kalır.
Yukarıda saydığımız kanser kriterleri bulunmayan benlerde biyopsi almaya gerek olmadan tedavi edilebilirler. Bu tip benlerin alınma sebebi yalnızca görsel olarak duyulan rahatsızlıktır. Bu sebeple alındıktan sonra kalacak olan iz kişiyi fazla rahatsız etmemelidir.
Radyofrekansla ben tedavisinde benin kapladığı alan kadar yüzeysel bir yara olur. İlk bir kaç gün kabuk sonrasında pembe yeni doku oluşur. Bu pembelik giderek tenin kendi rengini alacaktır. Daha az iz kalması amacıyla çok derin çalışılmaz. 2 ay sonra kalan alanda tekrar siyahlık ya da kabarıklık varsa yeniden çalışılır.
Az şüphe içeren benler radyofrekansla alınırken parça alma şansı da vardır. Düz ve renkli olan benlerde özel aletlerle punch biyopsi alınabilir. Sonrasında radyofrekansla kalan zemin düzeltilir. Böylece hem parça alınmış hem minimal iz kalmış olur.
Aynı şekilde kabarık benlerde de tıraşlama yöntemi ile ben alınarak incelemeye gönderilebilir. Yine olabildiğince az iz kalacak şekilde parça alınmış olur.
Cerrahi Tedavi (Benin Ameliyatla Çıkarılması)
Bu şüphe yoksa, estetik amaçla çıkarılıyorsa eskisinden daha kötü iz kalacaktır. Yapılacak olan kesi benin yaklaşık 2 katı kadar uzunlukta olacaktır.
Kanser şüphesi çok yüksek olan benlerde cerrahi çıkarma tercih edilmelidir. Böyle durumlarda benin tüm sınırı, tümörün sağlam sınıra olan mesafesi ve derinliği bilinmelidir. Bu nedenle böyle durumlarda ameliyat tercih edilmelidir.
Ayak tabanında ve el ayasında olan benlerde yüksek kanserleşme potansiyeli olduğundan ameliyatla çıkarma tercih edilmelidir.
